Πρόσφατα επισκέφθηκα την ενδοκρινολόγο μου. Αφού είδε τα αποτελέσματα των εξετάσεων, που είχα κάνει, μου είπε: «Δεν φταις εσύ, έτσι λειτουργεί ο οργανισμός σου. Ας δούμε τώρα πώς μπορούμε να το «πειράξουμε» αυτό. Πάμε να βρούμε τι είναι αυτό, που θα ξεκινήσουμε να προσθέτουμε και να αφαιρούμε, από τις διατροφικές σου συνήθειες». Εκείνη τη στιγμή με εφοδίασε με μία μακροσκελή λίστα με αυτά που «πρέπει» να αλλάξω στις συνήθειες μου.
Γνώριμο; Αναλογίσου, τις φορές που άκουσες τον εαυτό σου να λέει: «Πρέπει να κάνω αυτό…», «Πρέπει να ξεκινήσω εκείνο….», «Πρέπει να σταματήσω να ….» και την ίδια στιγμή, ήταν σαν να δίνεται μια εντολή από τον εγκέφαλό σου : «..μην κινηθεί κανείς, δεν θέλω να κάνω τίποτα» ή αλλιώς «μη μου τους κύκλους τάραττε».
Αν θα θέλαμε να δώσουμε έναν απλό ορισμό στη «συνήθεια», θα μπορούσαμε να πούμε, ότι αποτελείται από ένα σύνολο εντολών προγραμματισμού, που επαναλαμβάνεται. Μάλιστα, ισχύει πως «οι συνήθειες δεν αποτελούν την μοίρα μας και πως μπορούμε πάντα, εάν το επιθυμούμε, να τις αγνοήσουμε, να τις αλλάξουμε ή και να τις αντικαταστήσουμε. »1
Μια ακόμη σημαντική πληροφορία, γύρω από τις συνήθειες, είναι πως δεν εξαφανίζονται, απλώς αποδυναμώνονται. Και αυτό είναι μία υπέροχη δυνατότητα του εγκεφάλου μας. Σκεφτείτε να έπρεπε να μαθαίνουμε από την αρχή, πώς να οδηγούμε, μετά από ένα μακροχρόνιο διάλλειμα στο τιμόνι. Μπορεί στην αρχή να δυσκολευτούμε, αλλά αυτό είναι μόνο προσωρινό, μιας και η «συνήθεια-οδήγηση» είναι αποθηκευμένη καλά στον εγκέφαλό μας! Μάλλον γι’ αυτό ίσως όλοι, κάποια στιγμή, να έχουμε ακούσει την έκφραση «…είναι σαν το ποδήλατο, δεν το ξεχνάς ποτέ».
Ο λόγος που είναι πολύ σημαντικό να ανακαλύψουμε και να αποκωδικοποιήσουμε αυτό το «σύνολο των εντολών προγραμματισμού», που αποτελούν μία νέα συνήθεια, είναι επειδή, όταν αυτή εγείρεται, ο εγκέφαλος μας μπορεί να λειτουργήσει με δύο διαφορετικούς τρόπους: είτε σταματάει ολοκληρωτικά, να συμμετέχει στη διαδικασία ανάληψης αποφάσεων και εκτελεί τη ρουτίνα της συνήθειάς μας, είτε προβάλει εξαιρετικά σθεναρή αντίσταση, να την εκτελέσει κι έτσι εστιάζει κάπου αλλού.1
Εάν υπάρχει τρόπος να κάνουμε ανώδυνα την αλλαγή και να αποδυναμώσουμε τις αντιδράσεις, ποιος μπορεί να είναι αυτός?
♣ Για αρχή, μπορείς απλώς να αφουγκραστείς το «νέο σου πρέπει». Σκέψου ότι κάνεις λίστα για ψώνια, ακόμη κι αν δεν το συνηθίζεις, ποιο θα ήταν το μονοπάτι των σκέψεων σου;
Πρώτα, μάλλον, αναλογίζεσαι ποιες είναι πραγματικά οι ανάγκες σου σε ψώνια και μετά ξεκινάς να καταγράφεις. Συνήθως Πρώτα σκέφτεσαι τι πραγματικά χρειάζεσαι και μετά σημειώνεις τις ανάγκες σου.
Ας προχωρήσουμε λίγο πιο πέρα…
♣ Σκέψου αν σου είναι ξεκάθαρο τι θέλεις και κυρίως ποιος είναι ο λόγος που το θέλεις
♣ Τι είναι αυτό, που θα σου εξυπηρετήσει πραγματικά αυτή η αλλαγή – η νέα συνήθεια;
♣ Τι είναι αυτό, που δεν θα ισχύσει όταν ξεκινήσεις το «πρέπει σου» και τι είναι αυτό που ισχύει σήμερα, που το «πρέπει σου» δεν έχει ακόμη τεθεί σε εφαρμογή;
Κι ενώ διαβάζεις αυτές τις γραμμές, και μπορεί ήδη να σκέφτεσαι ένα «πρέπει», ίσως έχουν ξεκινήσει να «ακούγονται» στο μυαλό σου κουβέντες όπως «..ναι αλλά;» ή «..δεν έχω χρόνο για»
Υποθετικά μιλώντας, τι εναλλακτική μπορείς να δώσεις;
Ποια από αυτές τις εναλλακτικές, φαντάζεσαι να θέτεις άμεσα σε εφαρμογή;
Δεν έχεις παρά να ξεκινήσεις! Και να σου πούμε το μυστικό;
Έχεις ήδη κάνει την αρχή, μόνο και μόνο, γιατί σκέφτηκες λίγο διαφορετικά και ήδη δημιούργησες νέες οδούς σκέψεις (neural pathways) στον εγκέφαλο σου, ακόμη και νέες συνάψεις (formation of new nerve fiber branches and synapses). Εκεί ακριβώς βασίζεται η μεθοδολογία, πίσω από το Sherlock Your Mind!
Είναι η μεθοδολογία που σου δείχνει πως το πρόβλημα δεν είσαι εσύ, αλλά το γεγονός ότι ο εγκέφαλος δεν μπορεί να διαχωρίσει την «καλή» από την «κακή» συνήθεια. Έτσι, έστω και αν έχουμε «αποδυναμώσει» μια συνήθεια αυτή υπάρχει εκεί και, με το κατάλληλο trigger, μπορεί να ενεργοποιηθεί ξανά!
Για αυτό είναι δύσκολο να δημιουργήσουμε μια νέα διατροφική συνήθεια ή γυμναστικών ασκήσεων. Αν αναπτύξουμε τη συνήθεια να καθόμαστε στον καναπέ αντί να κάνουμε κάποια γυμναστική δραστηριότητα, αυτό το μοτίβο λειτουργίας μας, παραμένει μέσα στον εγκέφαλο μας. Αν κατά τον ίδιο κανόνα, μάθουμε πώς να δημιουργούμε νέες «νευρολογικές ρουτίνες – μονοπάτια» τότε αυτά θα υπερισχύσουν άλλων συμπεριφορών. Παίρνοντας τον έλεγχο του «συνόλου εντολών προγραμματισμού, που επαναλαμβάνονται», δηλαδή της συνήθειας, τότε μπορούμε να επιβληθούμε στις κακές μας συνήθειες και να γίνουν παρελθόν!
Αυτό που θυμάσαι να μην ξεχνάς, είναι ότι υπάρχει τρόπος. Καλή αρχή!
Αναστασία Τομαρά
Βιβλιογραφία:
1. Charles Duhigg Power of habit: Why we do what we do, and How to change
2. Sarah A. Raskin Neuroplasticity and Rehabilitation
3. Moheb Costandi, Neuroplasticity